“Mən hesab edirəm ki, bu, çox uğursuz addımdır. İndiki regional vəziyyətin gərginləşdiyi bir dövrdə Qəbələ RLS-dən Azərbaycanın milli təhlükəsizliyi üçün istifadə etmək olardı”.
Hərbi-ekspert Cəsur Sümərinli fəaliyyəti 2012-ci ilin dekabrında dayandırılan və 2013-cü ilin ortalarında Rusiyadan təhvil alınan Qəbələ Radiolokasiya Stansiyasının Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin balansından çıxarılmasını şərh edir. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanın regiondakı təhlükəli vəziyyətini nəzərə alaraq, RLS-in durumunu təkmilləşdirmək üçün NATO-ya müraciət edilməli idi:
“Xüsusən Türkiyə ilə əməkdaşlıq səviyyəsində RLS-i təkmilləşdirmək olardı. Çünki RLS-in başa gəlməsinə milyonlarla xərc qoyulub. Onun birdən-birə sökülməsi isə milli təhlükəsizliyin maraqlarına uyğun deyil. Onun üzərində iş getməliydi. Bu stansiya Azərbaycanın maraqları üçün hələ işləyə bilərdi”.
Rusiya RLS-in icarəsinə görə hər il 7 milyon ödəyirdimi?
1984-cü ildə SSRİ-nin raket əleyhinə müdafiə sistemi kimi inşa edilmiş Qəbələ RLS Hind okeanı regionunda – 6 min km radiusda ballistik raketlərin buraxılışını izləməyə imkan verir. 2002-ci ildə imzalanmış sazişə müvafiq olaraq Rusiya RLS-in icarəsinə görə Azərbaycana həm də ildə 7 milyon dollar ödəməli idi:
“Eyni zamanda da Azərbaycan silahlı qüvvələrinin hərbi kadrlarının hazırlanmasına, silahlı qüvvələrinin texnikalarının təmiri, müasirləşməsi istiqamətində bizə dəstək verməli idi. Amma təəssüf ki, ötən dövr ərzində – yəni, 2002-ci ildən 2012-ci ilə kimi Rusiya bu istiqamətdə hər hansı addım atmadı. Bəzi şübhələr də var ki, bu 7 milyon dollar, ümumiyyətlə, ödənilibmi? Çünki hesabatlılıq da yoxdur”.
Müdafiə Nazirliyinin mövqeyi
RLS-in Azərbaycan silahlı qüvvələrinin balansından çıxarılması ilə bağlı Müdafiə Nazirliyinin yaydığı məlumatda isə bildirilib ki, Azərbaycan Respublikası və Rusiya Federasiyası hökumətləri arasında Qəbələ RLS-in statusu, istifadə prinsipləri və şərtləri haqqında saziş 2012-ci ilin 9 dekabr tarixində qüvvədən düşüb. Rusiya istismarın dayandırılması ilə bağlı Azərbaycan tərəfinə nota təqdim etdiyi 10 dekabr 2012-ci il tarixindən stansiyanın fəaliyyəti tam dayandırılıb. RLS-nın əmlakı və ərazisi Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə müvafiq qurumlara həvalə olunub.
Hərbi ekspert hesab edir ki, RLS-in sökülməsi Azərbaycan hökümətinin Qəbələni turizm zonasına çevirmək istəyi ilə də bağlı ola bilər.
“RLS-dəki şüanın insanlara və xarici qonaqlara təsiri isə bu istəyi reallaşdıra bilməyib” – deyən Sümərinli bununla bağlı rəsmi Bakının hər hansı bir açıqlaması olmadığını da vurğulayır.
