“İctimai Həyatda Şəffaflıq” adlı qanun layihəsini hakim “Fides” partiyasından olan deputat təqdim edib
Macarıstanda müzakirəyə çıxarılan “İctimai Həyatda Şəffaflıq” qanun layihəsi xaricdən maliyyələşən QHT-lər üçün sərt qaydalar tətbiq edəcək.
Baş nazir Viktor Orbanın sədri olduğu hakim “Fides” partiyasından olan deputat Yanos Halaş “xarici yardımla Macarıstanın suverenliyini təhdid edən təşkilatların reyestrinin” yaradılmasını nəzərdə tutan qanun layihəsini təqdim edib.
“İctimai Həyatda Şəffaflıq” adlı qanun layihəsi hakimiyyət tərəfindən ölkənin suverenliyinə təhlükə hesab edilən xaricdən maliyyələşən QHT-lərin fəaliyyətini əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdıra bilər.
Qanun layihəsində qeyd edilir ki, Macarıstanın suverenliyini təhdid edən təşkilatlara artıq icazəsiz xaricdən maliyyə vəsaiti qəbul etməyə icazə verilməyəcək, fərdi gəlir vergisi güzəştləri tətbiq edilməyəcək və digər tələblər arasında öz aktivlərini bəyan etməli olacaqlar.
Viktor Orbanın rəhbərlik etdiyi Macarıstanda illərdir ki, QHT-lərə və müstəqil mediaya qarşı təzyiqlər tətbiq edilir, tənqidçiləri hədəf alan qanunlar qəbul edilir. Bu səylər 2023-cü ildə Orbanın sağçı populist hökumətə xarici təsir etdiyini düşündüyü təşkilatları və media orqanlarını araşdırmaq səlahiyyəti olan Suverenliyin Mühafizə Ofisini işə saldıqda daha da artdı.
Ofis xarici maliyyədən faydalanan və ictimai müzakirələrə təsir edən hər hansı qrup və ya şəxslər haqqında məlumat toplamaq səlahiyyətinə malikdir və Macarıstanın məxfi xidmətləri onun araşdırmalarına kömək edə bilər.
Deputatın təqdim etdiyi yeni qanun layihəsinə əsasən, Suverenliyin Mühafizəsi İdarəsi həmin təşkilatları araşdıracaq və hökumətə daha sərt tənzimləmələri tələb edən siyahıya salınmalı olanları tövsiyə edəcək.
Siyahıda olan təşkilatların fiziki şəxs tərəfindən ödənilən fərdi gəlir vergisinin bir faizinin benefisiarı olmasına icazə verilməyəcək və ianə verən insanlardan pulun xaricdən gəlmədiyini bəyan etmələri tələb olunacaq.
Suverenliyin Mühafizəsi İdarəsi siyahıya alınmış qurumun onun icazəsi olmadan xarici yardımı qəbul etdiyini aşkar edərsə, qanun layihəsinə uyğun olaraq qəbul edilmiş məbləğin 25 misli qədər cərimə tətbiq edə bilər.
Qanun layihəsində deyilir ki, istənilən xarici maliyyə Macarıstanın suverenliyinə təhlükə yarada bilər, hətta Avropa İttifaqının qrantları da.
Qanun layihəsində deyilir ki, əgər bir QHT və ya təşkilat Macarıstanı mənfi tərəfdən göstərərsə, bu, Macarıstanın suverenliyinin pozulmasıdır.
Fəallar Suverenliyin Mühafizəsi İdarəsini Rusiyanın “xarici agent” qanunu ilə müqayisə edərək, onun hökumət tənqidçilərini, o cümlədən QHT-ləri və jurnalistləri hədəfə almaq üçün istifadə oluna biləcəyini bildiriblər. Qanun pozuntusuna görə təqsirli bilinən hər kəsi üç ilə qədər həbs cəzası gözləyir.
Avropa Komissiyası dekabrda məsələ ilə əlaqədar Ədalət Məhkəməsinə müraciət edib. Komissiya iddia edir ki, Macarıstan qanunvericiliyi Aİ qanunvericiliyi ilə ziddiyyət təşkil edir və digər məsələlərlə yanaşı, şəxsi məlumatların qorunması, ifadə və sərbəst birləşmək azadlığı hüququnu pozur.
Beynəlxalq və Avropa Jurnalistlər Federasiyası (IFJ/EFJ) Macarıstanda hakim partiyanın xaricdən maliyyə alan müstəqil media və QHT-lərə qarşı sərt tədbirlər görmək üçün gündəmə gətirdiyi qanun layihəsini kəskin şəkildə pisləyib. Federasiyalar Avropa İttifaqını Macarıstanda qanunun aliliyinə qarşı bu yeni hücumu sanksiya etməyə çağırır.
Beynəlxalq təşkilatlar hesab edirlər ki, “İctimai sahədə şəffaflıq haqqında” adlı qanun layihəsi birbaşa olaraq Rusiyada 2012-ci ildən qüvvədə olan “xarici agentlər” haqqında qanundan ilhamlanıb.
