Paris hazırki mərhələdə, ilk növbədə münaqişə tərəflərinin və vasitələrin güzəştə hazır olmaması ilə əlaqədar problemin həllini gücləndirməyə hazır deyil
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin Fransaya rəsmi səfərini əlamətdar adlandırmaq olar. Bunun üçün xronoloji xarakterli əsaslar var, onlar təkcə səfərin özünün mahiyyətinə deyil, SSRİ-nin dağılmasından sonra Azərbaycan dövlətçiliyinin qurulması tarixində Fransanın bütün roluna müəyyən dərəcədə işıq salır.
Fransanı təkcə Azərbaycanda deyil, bütün Cənubi Qafqazda Avropa siyasətinin təmsilçisi adlandırmaq olar, bir sıra qlobal layihələrdə və böhranlarda, o cümlədən energetika, kommunikasiya, Qarabağ münaqişəsi, Rusiyanın Gürcüstana qarşı təcavüzündə bu, özünü əyani şəkildə göstərib.
Maraqlıdır ki, Parisin Cənubi Qafqazda bu roluna qiymət verən rəsmi Bakı diplomatik şəkildə Avropa siyasətinin istiqamətini müəyyən edərkən inkişafın hər mərhələsində siyasi dialoqun başlanğıc nöqtəsi kimi məhz Fransanı götürüb. Prezident Heydər Əliyev 1993-cü ilin iyununda hakimiyyətə gəldikdən sonra ilk xarici rəsmi səfərini elə həmin ilin dekabrında Fransaya edib. İlham Əliyevin prezident kimi ilk xarici rəsmi səfəri 2004-cü ilin yanvarında Fransaya olub. İndi həyat yoldaşının real varisi kimi görünən Mehriban Əliyeva da birinci vitse-prezident kimi ilk səfərini Fransaya edir. Həmçinin qeyd etmək lazımdır ki, onun vitse-prezident təyin edilməsindən əvvəl, fevralın 9-da Fransanın dövlət islahatları və sadələşdirmə məsələləri üzrə dövlət katibi Jan-Vensan Plyasenin Bakıya səfəri baş tutmuşdu.
Bu mərhələdə tərəflər tədricən, amma ardıcıl olaraq Azərbaycanın bütün dövlət quruluşlarına nüfuz edən və hələlik məişət səviyyəsində korrupsiyaya qarşı əsas mübarizə alətinə çevrilən sənədlərin sadələşdirilmiş qaydada əldə olunması üzrə ASAN xidmətin fəaliyyətinin gücləndirilməsinə və genişləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirir. Təsadüfi deyil ki, səfər zamanı ASAN Dövlət Agentliyi və Fransa Baş Naziri yanında Dövlət İslahatları üzrə Katiblik arasında Qarşılıqlı Anlaşma Memorandumu; Azərbaycan Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirlyi və Fransanın İqtisadiyyat, Sənaye və Rəqəmsal Texnologiyalar Nazirliyi arasında; Azərbaycan Dövlət Şəhərsalma Komitəsi ilə Fransanın Mənzil və Sabit İnkişaf Nazirliyi arasında əməkdaşlıq haqqında memorandumlar imzalanıb və onların həyata keçirilməsinə Əliyeva nəzarət edəcək.
Burada onu da qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan-Fransa münasibətləri əvvəlcədən Avropa təşəbbüslərinə əsaslanırdı. Məsələn, ATƏŞ-in (hazırda ATƏT) əsas müqavilələrindən Bbiri olan və Şərqi Avropanın sosialist ölkələrinin və keçmiş sovet respublikalarının demokratiya bazar iqtisadiyyatına keçidini nəzərdə tutan “Paris xartiyası”. Hazırda fəaliyyət göstərən növbəti təşəbbüs Şərq Tərəfdaşlığı Proqramı postsovet ölkələrinin Avropaya daha dərin inteqrasiyası mərhələsini açır. Görüşdə bu məsələyə xüsusi diqqət yetirilib və Paris Əliyevdən bu ilin noyabrında strateji tərəfdaşlıq haqqında sazişi imzalamağa hazır olduğu barədə növbəti vədləri alıb.
Öz növbəsində, Əliyev Avropanın təhlükəsizliyi sistemində Fransanın mühüm rolunu və onun ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədri kimi Qarabağ münaqişəsinin həllində bilavasitə iştirakını nəzərə alaraq, Qarabağ məsələsində Parisin dəstəyini qazanmağa çalışıb.
Əliyevin iki çıxışından: Yelisey Sarayında şam yeməyində və prezidentlərin görüşün yekunlarına həsr olunmuş birgə mətbuat konfransında açıqlamalarından görünürdü ki, o, israrla Parisə Avropa təhlükəsizlik prinsiplərinə riayət olunması zərurətini, o cümlədən sərhədlərin pozulmasının yolverilməz olduğunu, məsələnin humanitar tərəfini xatırladırdı. Prezident Ollandın sözlərindən aydın olurdu ki, Paris hazırki mərhələdə, ilk növbədə münaqişə tərəflərinin və vasitələrin güzəştə hazır olmaması ilə əlaqədar problemin həllini gücləndirməyə hazır deyil.
Əliyevin nöqteyi-nəzərindən onun demokratiya və vətəndaş azadlıqları mövzusuna məhəl qoymamasını başa düşmək olardısa, Ollandın Azərbaycan üçün aktual olan insan hüquqları mövzusunu unutmasını özünü Avropa demokratiyasının beşiyi kimi təqdim edən dövlətin başçısına yaraşmırdı. Fransa prezidenti təkcə salamlama nitqinin sonunda “insan hüquqları sahəsində mübadilə” zərurətini qeyd edib, amma bu ifadədən kimin kiminlə və ya kimin nə ilə mübadilə edəcəyi aydın deyildi.
Bəlkə də bunun səbəbi yuxarıda sözügedən məqsəd və vəzifələrin həyata keçirildiyi dövrdə Azərbaycanda və regionda sabitliyi qoruyub saxlamaq istəyən Parisin maraqlarından irəli gəlir. Ollandın masa arxasındakı nitqində isə son olaraq “regionun təhlükəsiz və sabit gələcəyi naminə birlikdə işləmək” təklifi səslənib. Beynəlxalq terrorçuluğa qarşı mübarizə çağırışı ilə gücləndirilən bu mövzu, çox güman ki, yaxın gələcəkdə ikitərəfli münasibətlərin istiqamətini müəyyən edəcək.
