“Belə qərarı verən hökumət onun risklərini də gözaltına almalıdır”
“Məcburi köçkün üçün vahid aylıq müavinət onların dolanışığını çətinləşdirəcək. Bohran və müharibə dövründə belə qərarı verən hökumət onun risklərini də gözaltına almalıdır”.
Bu sözləri iqtisadçı Qubad İbadoğlu öz “Facebook” səhifəsində yazıb. Onun sözlərinə görə, hər bir sivil dövlətdə aztəminatlı və həssas qrupların qayğısına qalmaq üçün müxtəlif sosial, kommunal, nəqliyyat, tibbi, təhsil güzəştləri tətbiq edilir. Burda məqsədlərdən biri onların yaşayışını minumum səviyyədə təmin etmək olsa da , digəri də cəmiyyətdə təhlükəsizlk üçün potensial riskləri aradan qaldırmaqdır:
“Tarix göstərir ki, yoxsullar və yaşayış təminatı zəif olanlar sabitliyi daha çox pozurlar. Bunu əsas götürən bir çox ölkədə xüsusilə də böhran dövrlərində aztəminatlı və həssas qrupların sosial təminatı əlavə dəstək paketləri hesabına daha da gücləndirilir. Çünki böhranın daha çox “vurduğu” təbəqə yoxsullar olur. Belə ki, böhran dövründə genişlənən struktur və tsiklik işsizliyinin “qurbanlar”ı daha çox belə qrupların təmsilçiləri olurlar. Azərbaycanda isə əksinə mövcud hakimiyyət hazırkı böhranın “yükü”nü aztəminatlı və həssas qrupların üzərinə qoyur”.
Qubad İbadoğlu deyir ki, hələ Milli Məclisdə müzakirələr gedən zaman bu barədə fikrini bildirib, ancaq nəzərə alınmayıb:
“Hələ 2017-ci ilin dövlət büdcəsinin parlament müzakirəsi başlamamışdan əvvəl məcburi köçkünlərin sosial təminatının yaxşılaşdırılması ilə bağlı ayrılan vəsaitin onların artan xərclərinin qarşılanmasına yetərli olmayacağına dair narahatlğımı mətbuatda bölüşmüşdüm. Təəssüf ki, bu narahatlığı büdcənin parlament müzakirəsində hətta məcburi köçkün rayonunu təmsil edən Məclis üzvləri belə bölüşüb, mövqe bildirmədilər. Son zamanlar yaranmış vəziyyətdən çıxış üçün müxtəlif variantlar axtaran hakimiyyət bu günlərdə verdiyi fərmanla məcburi köçkünlər və onlara bərabər tutulan şəxslər üçün yemək xərci müavinəti, habelə kommunal və digər xidmətlər üzrə dövlət büdcəsindən ödənişlər əvəzinə, 2017-ci il 1 yanvar tarixindən hər bir məcburi köçkün və onlara bərabər tutulan şəxslər üçün 36 manat məbləğində vahid aylıq müavinəti müəyyən edib. Əgər bu müavinət yalnız yemək xərcləri üçün nəzərdə tutulardısa, onda o, ədalətli hesab oluan bilərdi. Çünki son 2 ildə sürətlə artan xüsusilə ərzaq və dərman preparatlarının qiymətləri məcburi köçkünlərə yemək xərci üçün aylıq müavinətin artırılmasını onsuz da zərurətə çevirmişdi. Lakin məcburi köçkünlərə veriləcək vahid aylıq müavinət həm yemək xərcini və həm də tarifləri bahalaşan qaz, elektrik enerjisi və digər kommunal xərcləri qarşılamalıdır. Nəzərə alsaq ki, məcburi köçkünlər bu ilə qədər adambaşına ay ərzində 150 kVt/saat elektrik enerjisindən, qış aylarında 45 kubmetr, yay aylarında 25 kubmetr olmaqla təbii qazdan pulsuz istifadə etmək hüququndan da məhrum ediliblər, onda onlara bütün xərclərini ödəmək üçün ayda 36 manatın ayrılması bu qrupda daxil olan böyük əksərriyyətin dolanışığını daha da pisləşdirəcək. Bununla yanaşı son Fərmanla Nazirlər Kabinetinin vahid aylıq müavinətin şamil ediləcəyi kateqoriyanı müəyyən edərkən onların sayını azaltmaq üçün məcburi köçkünlərin bir hissəsini bu siyahıdan çıxartması da ciddi narazılıq doğuracaq. Çünki 24-25 il bundan əvvəl yurdundan didərgin düşən məcburi köçkünlərin bir ailə üzvünə məxsus evdə məskunlaşması onun bu statusdan məhrum edilməsi üçün əsas sayıla bilməz. Hazırda müəyyən edilən vahid müavinət hətta yetərli olmasa da, belə yalnız kommunal xərcləri deyil, həm də ərzaq xərclərinin də qarşılanması üçün nəzərdə tutulub. Eyni zamanda məcburi köçkün harda yaşamasından asılı olmayaraq kommunal xərcləri ödəmək məcburiyyətindədir. Odur ki, hökumət xüsusilə də böhran və müharibə dövründə, nəinki məcburi köçkünlər, hətta ixtisaslı şəxslər üçün iş yerlərinin əlçatmaz olduğu indiki şəraitdə belə qərarlara rəvac verərkən onun risklərini də gözaltına almalıdır”.
İlham Əliyevin 23 yanvar 2017-ci il tarixli fərmanına əsasən, məcburi köçkünlər və onlara bərabər tutulan şəxslər üçün yemək xərci müavinəti, habelə kommunal və digər xidmətlər üzrə dövlət büdcəsindən ödənişlər əvəzinə 2017-ci il 1 yanvar tarixindən hər bir məcburi köçkün və onlara bərabər tutulan şəxslər üçün 36,0 manat məbləğində vahid aylıq müavinət müəyyən edilib.
