Aysel Əlizadə: “Ölkədə sağlam bir sahə qalmayıb”
Kəramət Böyükçöl: “Bizdə “mən siyasətə qarışmıram” söyləyənlərin bir səbəbi var: qorxu”
Yazıçı-publisitlər – Aysel Əlizadə və Kəramət Böyükçölün müharibədən öncə cəmiyyət və ədəbiyyat barədə sosial
şəbəkələrdəki video çıxışları siyasi diskursa çevrilmişdi. Həmin vaxt hər iki yazıçı-publisist Meydan TV-nin qonağı oldu, lakin cəbhə bölgəsində atəşkəsin pozulması və II Qarabağ savaşının başlanması mövzunu arxa plana keçirdi.
Meydan TV yazıçıların səsləndirdiyi problemlərin bu gün də aktual olduğunu nəzərə alıb müsahibəni geniş ictimai müzakirəyə təqdim edir:
–
Sizin son çıxışlarınız ictimai diqqəti cəlb edir, hansı səbəblər bu açıqlamaları verməyə vadar etdi?
Aysel Əlizadə:
Əvvəla, təkcə öz sahən üzrə yox, bir vətəndaş olaraq problemlərə diqqət kəsirsən və birdən görürsən ki, bu problemlər elə hədd çatıb, ya həll olunmalı, ya da birdəfəlik dağılmalıdır. Yəni problemlər pik həddədir. Bir ölkənin mədəniyyəti söz mövzusudursa, burada hər hansısa yazıçı, mədəniyyət mütəxəssisi susqunluq sərgiləyə bilməz. Mən hələ ölkədəki problemlərdən danışmıram, pandemiya dövründə insanların əziyyətindən, sosial yardımlar üzərində qurulan oyunlardan, 190 manat uğrunda savaşdan, insanların biznesinin çökməsindən danışmıram. Bunlar tutaq ki, bizim sahəmiz deyil, iqtisadçılar, sosioloqlar bu barədə danışırlar. Mədəniyyət sahəsində nazirin getməsindən 4 ay keçib, hələ yeniliyin olmamasını vurğulayıram. Hələ yazıçılar üçün bir qononar sisteminin müəyyənləşdirilmədiyini, bir ölkənin ədəbiyyatından, mədəniyyətindən söhbət gedir, bir addımın atılmadığını düşündüyüm anda yazıçı özünə sual verir: ümumiyyətlə, mən harda yaşayıram? Bu etiraz, üsyan oradan qaynaqlandı. Bir həkim mənə dedi ki, Aysel xanım, sizdən pul götürə bilmərəm, siz küçədə kitab satırsınız, insanların ayağına gedirsiniz, bu qazancı götürə bilmərik. Bir anlıq düşündüm ki, Allahım, çöldə XXI əsrdir, Azərbaycan yazıçısı evində kitabının necə satmasının yolunu arayır. Tamam, pandemiya dövrüdür, kitab dükanları bağlı oldu, bəs Mədəniyyət Nazirliyi nə etdi? Ya özlərini yox elan etsinlər, desinlər ki, formal olaraq nazirlikdir, amma yoxdurlar…
–
Ancaq dövlət onlara büdcə ayırır…
Aysel Əlizadə:
Bəli, ayırır, amma belə vəziyyətdə Yazıçılar Birliyi, Mədəniyyət Nazirliyi ya özlərinin olmadığını elan etsinlər, lap gənclər sektoru da, əks təqdirdə, üsyan, etiraz görəcəklər. Nə qədər susmaq olar? Ömrümüz, zamanımız gedir, uşaqlarımız böyüyür. Bu ölkədə təkcə hər kəsin öz qarnından söhbət getmir, gələcək nəsilləri düşünürük. Onlar üçün nə qoyuruq, nə yaradırıq? Belə ölkə olarmı, hamı düşünsün ki, uşaq böyüsün, onu necə xaricə qaçırım.
Kəramət Böyükçöl:
Mənim insanların qarşısına çıxıb yazıçı kimi məsləhət vermək iddiam yoxdur. Çünki bu xüsusiyyətlər mənim üçün artıq lağlağı mövzusuna çevrilib. Yəni belə bir vəziyyətdə və belə bir cəmiyyətdə kimə ağıl verəsən, yol göstərəsən? Bir söz var: “Ara qarışıb, məzhəb itib, aləm qarışıb”. Ona görə mən gələcək barədə də düşünə bilmirəm. Bəzən deyirlər ki, Kəramət daha çox şəxsi maddi-mənəvi problemlərindən çıxış edir, onda cavab verirəm ki, tamam, öz problemlərimi dilə gətirirəm, ev yox, iş yox, qalmışam ortalıqda avara-sərgərdan. Bəli, mən öz problemimi deyirəm, sən də öz problemini qaldır da. Hərə öz dərd-sərini dilə gətirsə, problem qalmaz ki. Ancaq düşüncəmə görə, bir yazıçı kimi cəmiyyətə baxanda, bizim azad, demokratik, sivil cəmiyyət deməklə alınmır. Bunlar bir göz qırpımında həll olunan məsələlər deyil. Biz azad seçki, sivil cəmiyyət istəyiriksə, 30-40 il əvvəl proses başlamalıydı ki, indi onun hansısa mərhələsinə çataydıq. Yəni durum qəlizdir. Biz hakimiyyəti qınayırıq, daim tənqid edirik, səmimi deyirəm, hakimiyyət haqqında tənqidlərimin 1-2 faizini cəmiyyətimiz və xalqımız haqqında deyə bilmirəm. Mən hakimiyyəti tənqid etməkdən qorxmuram, amma xalqı tənqid etməkdən qorxuram, müxalifəti tənqid etməkdən isə daha çox qorxuram. Ona görə də hakimiyyətin senzurası dəhşət bir şey deyil. Dəhşət odur ki, senzuranı sənə cəmiyyət, xalq özü qoyur. Bax bizim cəmiyyətdə yazıçının azadlığı, yazdıqlarını kapitala çevirməsi, qazanc əldə edib dolanması çox çətin məsələdir.
–
Aysel xanım, çıxışınızda prezidenti istefaya çağırdınız və dediniz ki, sizin rəhbərlik etdiyiniz ölkədə övladınızın yaşamasını istəmirsiniz. Doğrudanmı, vəziyyət o qədər qorxuludur?
Aysel Əlizadə:
Bəli, vəziyyət çox pisdir, mən belə düşünürəm. Ölkədə sağlam bir sahə qalmayıb: təhsil, səhiyyə… Əgər vətəndaş başı ağrıyanda da xaricdə özünü müayinə etdirmək haqqında düşünürsə…
–
Əgər ona da imkan varsa…
Aysel Əlizadə:
Bəli, imkanı olsa, gedər. Əgər azərbaycanlının imkanı olsa, uşağını xaricdə təhsilə göndərər. Söhbət xaricdə təhsilin mükəmməl olmasından getmir, vətəndaş öz ölkəsinin təhsilinə güvənmir. Əgər azərbaycanlının məhkəmədə problemi həll olunmur və o, Avropa Məhkəməsinə güvənirsə, fikirləşirsə ki, ən uzağı ora gedərəm, deməli, durum vahiməlidir. Və bu ölkədə uşaq böyütmək, sözsüz ki, qorxuludur. Mən də düşünürəm ki, qızım böyüsə, onu hansı ölkəyə göndərsəm, daha yaxşı olar?! Baxın, mənim bu ölkədən dəfələrlə getmək şansım olub, gedə bilərdim, düzdür?! Biz ölkəmizdə nəyə görə qalmışıq, fikirləşirik ki, hamı atıb getsə, nə olacaq? Dövlət dediyimiz bir anlayış var, bir ərazi var ki, orada yaşayırıq. Bu əraziyə görə cümhuriyyətçilər canlarından keçib sərhəd cızıblar, şəhidlərimiz olub. Bu ölkədə müstəqillik üçün ölən insanların sümükləri var, biz atıb hara gedək, kimə buraxaq bu məmləkəti? Bax, bu sual beynimdə fırlanıb deyə getməmişəm. 10 gün səhhətimlə bağlı Avropa ölkələrini gəzmişəm, həmin günlərdə fikrim ancaq Azərbaycanda olub. Orada yaşayan azərbaycanlılar ki, artıq burayla əlləşirlər. Deyirəm nə edirsiniz, cavab verirlər ki, başqa cür olmur. Hara gedirsənsə, öz ölkənin problemlərini də özünlə aparırsan. Vəziyyət vahiməlidir, güvənəcəyimiz bir yer olmalıdır.
–
Elə bir yer yoxdur?
Aysel Əlizadə:
Mən tamamilə qaranlıq görmək istəmirəm, özüm də qaranlıq adamı deyiləm. Bu çıxışıma qədər tənqidlərimdə işıq yeri qoymağa çalışmışam, insanlara da ümid yeri qoyum ki, düzələcək. Bəli, hər şey bir anda olmur, xalqlar öz ölkələrində ədalətli cəmiyyət qurmaq üçün çox böyük kataklizmlərdən, çətinliklərdən keçiblər, biz də keçirik. Hələ Azərbaycanda yalançı sosializm indi dağılır.
–
Prezident də məmurlara irad tutdu ki, sosializm dövründəki kimi işləyirsiniz…
Aysel Əlizadə:
Eləmi?! Eynən o cür, sosializm mənim üçün indi dağılır.
-
Sadaladığınız problemlər həmişə olub. İndi nə oldu, problem sizin qapınızı döydü deyə səsinizi çıxartdınız, yoxsa əvvəllər siyasətə qarışmaq istəmirdiniz?
Aysel Əlizadə:
Yox, həmişə danışmışam. Yalandı…
Kəramət Böyükçöl:
Bilirsiniz, insan müəyyən bir həddə çatır, boğaza yığılır, bezir. Tutaq ki, indi dediklərimi 2 il əvvəl yanımda başqa adam danışanda onu dinləməyə qorxurdum. 2 il sonra bunları danışıramsa, azdan-çoxdan cəmiyyətin tanınmış, oxumuş, müəyyən dünyagörüşü olanam, yəni beləsi problemləri dilə gətirirsə, görün, cahil, heç bir savadı, dünyagörüşə sahib olmayanlar hansı vəziyyətdə və həddədir, necə beziblər. Mənimlə bir masa arxasında oturub söz danışmaq olur, cahil, savadsızla danışmaq olmur. Partlayış budur da. Ona görə də bizdə “mən siyasətə qarışmıram” söyləyənlərin bir səbəbi var: qorxu. Bu ölkədə siyasətə qarışmamaq qorxmaqdır.
–
Nədən qorxmaqdır?
Kəramət Böyükçöl
: Əlbəttə ki, sənə olan təpkilərdən, işini itirməkdən və s. Amma mən cəmiyyətimizdə qorxunun olmamasını istəyirəm. Çünki qorxunun özü ən birinci onu yaradan adamların özünə ziyandır. Bir insanı, cəmiyyəti nə qədər qorxu altında saxlamaq olar? Görün, Azərbaycan hakimiyyəti ilə xalqı arasında nə boyda uçurum yaradılıb ki, artıq sual verirlər ki, sən xalqın adamısan, yoxsa hakimiyyətin? Yaxşı, hakimiyyət xalqın deyilmi?
–
Hələ hakimiyyətin belə şüarı da var: Heydər-Xalq, Xalq-Heydər…
Kəramət Böyükçöl:
Əlbəttə. Dövlət bir yazıçıya ev verib, hər hansı diqqət göstəribsə, cəmiyyətdə onun haqqında fikir formalaşır ki, satılıb. Bax bu düşüncə necə olub formalaşıb? İllərlə bunu formalaşdırıblar.
–
Aysel xanım, niyə indi danışdığınızı illər əvvəl danışmırdınız, qapınızı döyəndən sonra dilə gəldiniz?
Aysel Əlizadə:
Hansı problemləri?
–
İndi danışdıqlarınızı?
Aysel Əlizadə:
Mən həmişə danışmışam, siyasi məhbuslar haqqında yazdıqlarımı heç kim yazmayıb. Qiyasla Bayram həbs olunanda, bir adam onların adını çəkməyə risk etmədi, mən onlar haqqında yazı yazdım.
–
Yazanlar vardı.
Aysel Əlizadə:
Yox idi.
–
Vardı.
Aysel Əlizadə:
Az idi, çox az idi, o da müxalif cəbhədəydi.
–
Deməli, vardı da.
Aysel Əlizadə:
Mən müxalif cəbhə deyildim, yazıçı idim. Mənim olduğum zümrədə heç kəs bu barədə danışmırdı. Hakimiyyətə mesaj verdim ki, bir cümləyə görə yanlış addımdır. Onu susdurun, başqa birini susdurun, “Qul bayramınız mübarək” sözünə görə onu tutub, bunu döyün. Bu bir nəticəyə gətirməyəcək. Mən haqlıydım, gətirmədi də. Mehman Hüseynov həbs olunanda da, yazdım, o cümlədən, NİDA-çılar, Tofiq Yaqublu və qızı həbs olunanda da yazmışam. Mən heç vaxt susmamışam, sadəcə, görməyiblər.
–
Siz MSK-da Baş məsləhətçi işləyəndə, AYB-də prezident təqaüdü alanda ölkədə seçkinin saxtalaşdırıldığını görürdünüz də…
Aysel Əlizadə:
Mən MSK-da heç bir il işləmədim…
–
Sizin vaxtınızda bunlar da olurdu, bəs niyə Məzahir Pənahova etiraz etmədiniz?
Aysel Əlizadə:
Yox, yalan danışırsınız. Mən MSK-ya dəvət almışam, baş məsləhətçi kimi. Açıq deyirəm, orada “Azərbaycan seçki tarixi” kitabı tərtib olunmuşdu, mənim redaktəmə və düzəlişimə ehtiyac olduğunu dedilər, oxudum, orada da Rəsulzadə və Elçibəylə bağlı öz düzəlişlərimi etmişəm, Təklif etdim ki, bunlar qalsın…
–
Bəs saxladılarmı?
Aysel Əlizadə:
Bilmirəm, yalan deyərəm. Hər halda fikrimi əsaslandırmağa çalışdım. Qarşımda nə boyda gücdən söhbət getdiyini bilirsinizmi? Mən də onlara fikrimi əsaslandırmalıyam, niyə bu fikrin tərəfindəyəm?! MSK-da çox işləyə bilmədim, hətta demək olar ki, işə də gedə bilmədim.
–
Ancaq o zaman “Cənab Prezident” başlıqlı yazınız da çıxmışdı, Xocalı yürüşü haqda dövlət başçısına yaxşı fikirlər çatdırmışdınız…
Aysel Əlizadə:
Bəli, yürüş keçirildi… Niyə siyasi məhbuslar haqda yazılardan danışmırsınız, amma bircə dəfə “Cənab Prezident” yazısını yazdım, onu deyirsiniz? Niyə ədalətli ola bilmirsiniz?
–
Ədalətliyəm, əks təqdirdə, bu sualları verməzdim.
Aysel Əlizadə:
Yox, o dəfə söhbət Xocalı soyqırımından gedirdi, mənim mesajım yalnız hakimiyyətəydi. İndi də deyirəm, cənab prezident, əgər Qarabağ üçün getsəniz, biz arxanızdayıq. Əgər Xocalı soyqırım üçün getsəniz, yenə arxanızdayıq. Əgər bu dövlətin yaşaması üçün getsəniz, yenə arxanızdayıq.
–
Gedirlərmi?
Aysel Əlizadə:
Mən bilmirəm, gedirlər. ya yox. Xocalı soyqırımıyla bağlı yürüş onu dünyaya tanıtmaq idi. O faciə adına böyük bir təntənəli tədbir idi, Xocalı hayqırtısıydı. Mən yazdım ki, cənab prezident, gedin, biz arxanızca gələrik. Gedirlərmi, getmirlərmi, bu məsələnin ayrı tərəfidir. Amma mən hakimiyyətimə bu mesajı vermişəm. Mən yazıçıyam, məndən müxalifətçi düzəldə bilməzsiniz.
-
Heç elə bir niyyətim də yoxdur.
Aysel Əlizadə:
Fikriniz var. Çox adamın elə bir fikri var. Gördünüz, Kəramət bəy dedi ki, xalq və hakimiyyət arasında uçurum yaranıb. ABŞ-da demokratlar hakimiyyətə gələndə respublikaçılarla düşmən olmurlar. Biz cəmiyyətimizdə onu görmək istəyirik. Bu ölkədə körpü olacaq insanların qarşısına müxalifət də keçib həmişə, hakimiyyət də. Media keçməməlidir. Çünki bu birləşmə olmasa, heç nə alınmayacaq, körpü yaratmalıyıq.
–
Kəramət bəy, prezidentə müraciətinizdə dediniz ki, sizə yaltaqlıq etməkdən bezmişəm. Sizdən belə bir tələb olunubmu ki, ölkə başçısına yaltaqlıq edəsiniz, yoxsa ölkənin ümumi mənzərəsini təsvir etmisiniz?
Kəramət Böyükçöl:
Azərbaycanda şərtlər nədən ibarətdir, yaxşı dolanmaq, yaxşı yaşamaq, mən eyhamı ona vurmuşam. Amma əminəm ki, bəlkə, prezident özü də istəməz ki, ona bu qədər ifrat dərəcədə yaltaqlıq olsun. Çünki Azər Həsrət səviyyəsində yaltaqlığı, “media kaptanları” və bəzi jurnalistlərin yaltaqlığı… Məsələn, Aqil Abbas deyir ki, Allah Heydər Əliyevi Azərbaycan xalqına peyğəmbər göndərib. Bütün sosial şəbəkə hakimiyyət haqqında ağzına gələni yazır. Prezident deyər ki, Aqil Abbas, mənim atamı öz mənafeyin və məqsədlərin üçün niyə bu cür mövzularla müzakirəyə çıxardırsan? Atamı peyğəmbər etmək nədir, adam böyük bir siyasətçiydi, bir dövlət xadimiydi, yəni bunu qəsdən edirsənmi ki, camaat hakimiyyətimə aqressiv davransın? O mənada yazmışdım ki, bəlkə, prezident özü də bu səviyyədə olmasını istəməzdi.
–
Ancaq bir pamçıqçı İlham Əliyevə onun 90 il də prezident olmasını deyəndə gülüşlə qarşılamışdı…
Kəramət Böyükçöl:
Həmin pambıqçıya heç kim həmin sözü deməyi öyrətməyib. O sadəcə, elə bir mühitdə tərbiyə alıb və mənəvi dünyasını elə qidalandırıb ki, belə də olmasını düşünür. Mən o pambıqçını söyən adam deyiləm. Ümumiyyətlə, yaltaq adamları qınamağın tərəfdarı deyiləm. Çünki əgər buna başlasaq, ölkənin 60-70 faizi silinməlidir. İcra hakimiyyətində işləyən 30 yaşında oğlan, baxırsan, oturuşu yaltaqlıq, duruşu yaltaqlıq, pencəyinin qabağını da yaltaqcasına bağlayır. Yaxşı, sənə deyiblər ki, bir dəfə əl çal da. Daha deməyiblər ki, dayanmadan əl çal. Yaltaqlıq bu cür adamların xasiyyətinə, mahiyyətinə çevrilib. Ona görə də biz insanları yaltaqlıq edən bir quruluşa tənqidlərimizi bildirək ki, sən insanı niyə bu günə qoymusan, bu oğul, qız atasıdır, evin kişisidir. Deputat deyəndə ki, siyasətə qarışmır, bu, artıq yaltaqlıqdır, yəni baxın, məndən təhlükə gözləməyin, siyasətə qarışmıram. Bunlar niyə belə edirlər? Çünki şərtin bundan ibarət olduğunu bilirlər.
–
Bəs şərti kim qoyur?
Kəramət Böyükçöl:
Siyasi sistemin şərtləridir.
–
Ümumiyyətlə, prezident ədəbiyyata qayğı göstərməlidirmi, prezidentin işidirmi, bu?
Aysel Əlizadə:
Ümumiyyətlə, dövlət bir az kübar olsa, hər şeyə qarışmasa, yaxşıdır. Dövlət öz işlərilə məşğul olmalıdır, ədalətli məhkəmə, azad media sistemi qursun, xarici siyasətlə məşğul olsun. Dövlət hər şeyə qarışmaz, amma Azərbaycanda əksinədir. Dövlət biznesi azad buraxmalıdır, monopoliyanı, bürokratiyanı ləğv etməlidir. Belə olsa, Azərbaycan öz-özünə inkişaf edəcək.
Kəramət Böyükçöl:
Tipik qayınana kimi hər işə qarışır.
Aysel Əlizadə:
Bəli, hər işə qarışır. Mən demirəm ki, dövlət yazıçıların hər birinə pul versin, yox, bu cür alınmayacaq, bunu nə qədər etmək olar?! Mən deyirəm ki, Mədəniyyət Nazirliyi bu işlə məşğul olsun, özüm də layihə verdim, reaksiya olmadı. Tanınmış yazar, ictimai xadimə çevrilmiş bir yazar fikir bildirirsə, artıq ölkənin məsul qurumları onunla əlaqə saxlayıb problemi soruşmalıdırlar. İş görmək istəyən nazirlik zəng vurub soruşmalıydı ki, hansı layihələriniz, təklifləriniz var, dövlətə hansı töhfələr vermək istəyirsiniz, yazıçıların nə kimi problemləri var. Siyasət budur. Bunların siyasətdən də başları çıxmır. Bu gedişatın nəticəsini görəcəyik, yazıçıların intuisiyası düz çıxır, Mədəniyyət Nazirliyindən heç nə gözləməyin, heç nə olmayacaq.
Kəramət Böyükçöl:
Azərbaycanda dövlət yazıçıya qayğı göstərəndə cəmiyyət onu qəbul etmir ki, o yaltaqdır, hökumətə işləyir. Ölkədə o qədər yazıçı, şair var ki, dövlət tərəfindən təmin olunub, amma cəmiyyət onu qəbul etmir. Cəmiyyət o adama yazıçı deyir ki, müxalif fikirlər səsləndirir. Amma cəmiyyəti də qınamaq lazımdır ki, məsələn, mən Kəramət Böyükçöl cəmiyyətin yazıçısıyam, həm də atayam, həyat yoldaşıyam, oğulam, cəsarətli fikirlər deyirəm, bütün məşəqqətlərə də dözməyə hazıram. Axı sən mənim kitabımı oxumursan, tutaq ki, çox demirəm, 20 min kitabımın biri 10 manatdan satılsa, 200 min manat edir. Bu pulla özümə ev də, maşın da alaram, uşaqlarımı da dolandırıram, minimum şərtlərlə. Mənim nəyimə lazımdır başqa şeylər? Həyatın, dünyanın faniliyini dərk etmiş adamam. Cəmiyyət bu münasibəti göstərmir, mən də danışıram və polis də gəlib aparır, gedib 3-5 il yatıram, uşaqlar qalır küçələrdə, çıxanda da artıq ömrün yarısı bitmək üzrədir. Sən heç olmasa, mənim kitabımı oxu, gedib kitabımın puluyla övladlarımın minimum yaşayışını təmin edim və mən də yaltaq olmayım. Yəni yazıçını bu cəmiyyətdə yaltaq olmağa vadar edən hökumət yox, xalqın biganəliyidir. Sən məni oxumayacaqsan, mən də gedib hökumətdən, prezidentdən xahiş edəcəm ki, mənə ev ver, dolanışıq üçün iş ver. O da onu edəcək, ondan sonra susacağam.
–
Ola bilsin, xatırlatdığım fikir çeynənmişdi, ancaq tarix boyu dahi yazıçılar, şairlər ya həbsxanada, ya da dar ağacının altında olublar…
Kəramət Böyükçöl:
Mən olmaq istəmirəm də.
Aysel Əlizadə:
Yox, kim olub? Tolstoy, Hemenquey kral kimi yaşayıblar…
–
Tolstoy sonda evdən qaçıb dəmiryolu stansiyasında öldü, o biri də intihar etdi… Amma Hüseyn Cavid misalı da var…
Kəramət Böyükçöl:
Hüseyn Cavid Hüseyn Caviddir e, o, elə yaşayıb. Mən də deyirəm ki, elə bil dağa qalxırsan, cığır görürsən, onunla gedirsən, “yazıçı da məşəqqətlər içində yaşamalıdır” demək salınmış bir cığırdır. Axı mən təkcə yazıçı deyiləm, atayam, niyə məşəqqətlər içində yaşamalıyam? İstedadım var, yaza da bilirəm. Mazoxistəm, əzabdan zövq alım?! Cəmiyyət kitab oxumur. Mən də gedib hökumətə deyirəm ki, ev ver. Onda da camaat deyir ki, o satılıb. Bəs bu yetim neynəsin?
–
Nəhayət, yekuna gələk, mövcud idarəetmə normal ədəbi mühitin yaranmasına əngəl yaradırmı?
Aysel Əlizadə:
İndiyə qədər problemlərdən danışsaq da, ortada nəticə yoxdur. Mən təklif edirəm ki, dövlət mövcud problemi həll etmək üçün ilkin olaraq gənclər evlərini işlək vəziyyətə gətirsin. Prezident özü dedi ki, o evlər niyə tikilib və boş qalıb? Eyni zamanda, universitetlərdə, təhsil ocaqlarında yazıçıların yaradıcılığına hər həftə vaxt ayırmaq, onların seminarlarını təşkil etmək, buna qonorarlar ayırmaq olar, çıxışlarına da o cümlədən. Bax Mədəniyyət Nazirliyi bu prosesə başlasın. Ardınca sponsorları prosesə cəlb etmək lazımdır, artıq bir platforma yaradılmalıdır ki, kitabları satsın, Kəramətlə Aysel kitabını satmamalıdır. Dünyada belə olub ki, dövlət kitab satışına ilkin mərhələdə dəstək verir. Əlində olan çap və elektron mətbuatla təbliğat işini qurur, o cümlədən, sahibkarları, investorları işə qoşur, subsidiya ayırır. Məqsəd bu sektoru ayağa qaldırmaqdır, sonra dövlət qarışmır. Bilirsiniz, Azərbaycan ədəbiyyatı yaşamalıdır, elə ola bilməz ki, bir gün desinlər: “İlham Əliyevin dövründə Azərbaycan yazıçıları acından ölürdü”.
Bu, rəzalət olardı. Ona görə biz təklif edirik ki, bunlar olmasın.
Kəramət Böyükçöl:
Bir nəfər qalın kitabın redaktəsi üçün işi bilməyənə 10 min manat verib, o da 5 min manatını götürüb kitabı başqa adama verib, o da 2500 götürüb qalanını başqa adama verib ki, kitabı redaktə etsin. Sonda həmin kitabı fırladıb mənə 100 manata redaktə etdirdilər. İndi dövlət ədəbiyyata qayğını necə etməlidir? Biz bunları danışandan sonra Anarı çağırırlar və bir binadan mənzillər verirlər. Necə ki bir dəfə 800 min manat verdilər, bundan sonra 1 milyon da verəcəklər. Anar da mənasız adamların mənasız kitablarını çap etdirəcək, elə təyinatsız işlərə xərclənəcək ki, bizim problemimiz yenə qalacaq. Sənin cəmiyyətində bu gün neçə Kəramət Böyükçöl var? Aparıb ayağını ayağının üstünə aşıran qocalara qayğı göstərincə, bizim kimilərə qayğı göstərsinlər də. Yaxud Mədəniyyət Nazirliyi “Qızıl kəlimə” mükafatı verir, elə mənasız adamlara verirlər ki…
–
Ümumiyyətlə, mükafatlara ehtiyac varmı?
Kəramət Böyükçöl:
Demirəm mənə versinlər, ədalətli sistem olsun. Məni Yazıçılar Birliyindən çıxarıblar, elə düz ediblər, orada olanda hamı mənə dırnaqarası baxırdı, çıxarandan sonra ciddiyə aldılar. Yəni AYB kimi mənasız qurumdan nəsə umacaq qədər aşağı adam deyiləm. Amma ümumiyyətlə demirəm ki, gətirib mənə pul versinlər, kef edim, yox. Mən roman yazıram və Azərbaycanda ən ciddi adamlar kitabım haqqında deyib ki, o, yazıçıdır. Mən oxumalıyam, dil öyrənməliyəm, intellektimi artrmalıyam, dünyanı gəzməliyəm, istedadımı cilalamalıyam, amma kirayə pulu arxasınca düşmüşəm, aliment verirəm, məişətin içində tikə-tikə olub getmişəm. Bayaq, narazılığı niyə indi səsləndirdiyimizin səbəbini soruşdunuz, axı insan müəyyən həddə çatır və yaşamağın mənasının olmadığını görür. Ona görə də danışır, biz niyə olmalıyıq?!
Aysel Əlizadə:
O ki qaldı mənim MSK-da işimə, açıq deyirəm, mənə vəzifə də təklif olunub, imtina etmişəm ki, bu xalqın satılmayan bir qələm sahibi olsun.
–
Həm də seçkisi saxtalaşdırılmasın…
Aysel Əlizadə:
Mən ərizəmlə ordan çıxmışam, 3 dəfə ərizə yazmışam. Biz bir yerdə işləməliyik, acından ölməli deyilik, Kəramət bəy düz deyir. Mən 20 ildir işsizəm, zarafat deyil, hər adam buna dözməz. Mən bu duruşu xalq üçün minnət qoymuram. Cəmiyyət üçün etmişəm, ağrıma gələr, kimsə gəlib desə ki, Aysel Əlizadə, filan şey, elə deyil. Prezident təqaüdünün ilk alanlarından olduq, bu təqaüdü ən sağlam alan biz idik. Siyahıya baxın, Kəramət, Qismət, Rəqibə, mən, 200 manat verdilər. Bəlkə də, prezidentin bundan xəbəri yox idi, yəqin, dəstək vermək istəyib, bu şəkildə verib. O təqaüdün başına hansı oyunlar açıldı, layiq oldumu, mən demirəm, amma ilk siyahı kim idisə, bu gün Azərbaycan çağdaş ədəbiyyatında ən yaxşı yazanlardır…
