”Leyla Əliyeva Maltanın yüksəkrütbəli rəsmilərinə 1 milyon dollar transfer edib”
“Azərbaycan Beynəlxalq Bankının iflası ölkəni maliyyə və enerji sektorlarında qarşılıqlı risklərə məruz qoyur”.
Bu haqda “
Global Risks Insight
” portalında təhlilçi Ceremi Luedi yazır. Məqaləni Azadlıq Radiosu tərcümə edib.
“Öhdəliklərin restrukturizasiyasına çalışmaq ABB-yə və bütünlükdə Azərbaycan iqtisadiyyatının sabitliyinə inamı zəiflədir. ABB-nin hökumətə və Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinə- SOCAR-a bağlılığını nəzərə alanda, bu inam sarsılır”, – təhlilçi vurğulayır.
Müəllifin fikrincə, Azərbaycandakı kapitalın 1/3-nə nəzarət edən ABB iflas etməyəcək qədər böyüyüb və elə 2015-ci ildə hökumətin banka nəzarəti ələ alması da bu faktı sərgiləmiş olub:
“Hazırda hökumət bankın 80 faizinə nəzarət edir. Bu səbəbdən bankın defoltu hökumətin etibarını zərbə altında qoyur. ABB-nin 908 milyon dollarlıq ödənməmiş borcu var və Dublində yerləşən “Rubrika Finance Company Ltd.”yə 100 milyon dollarlıq borcun ödənişi gecikib”.
Ceremi Luedi yazır ki, maliyyə naziri Samir Şərifov mayın 23-də Londonda beynəlxalq investorlarla görüşməlidir. Bu görüş faydasız olsa, ABB 2019-cu ildə 500 milyon dollarlıq avrobondun kupon ödənişini etməlidir. Bu il oktyabrın 26-da isə 185 milyon dollarlıq borc qaytarılmalıdır:
“ABB-nin maliyyə sıxıntıları barədə bilgilər çaşdırıcıdır. Çünki şirkət bu ilin birinci rübündə əməliyyat gəlirlərinin ötən ilin uyğun dövrünə nisbətən 24 faiz artdığını bildirirdi. Üstəlik, ötən ilin noyabrında açıqlama yayılmışdı ki, hökumət bu ilin əvvəlində bankı özəlləşdirməyi planlaşdırır. Azərbaycanın fevralda 10 gün ərzində manatın dəyərini 10 faiz möhkəmləndirməsi qərarını da nəzərə alanda, bazarın inamsızlığı görünməmiş həddə düşüb”, – deyə müəllif yazır.
Məqalədə Azərbaycanın qaz infrastrukturu layihələrinin qurulmasından ötrü 5 milyard dollarlıq borca girdiyi də vurğulanır. ABB-nin SOCAR-la əlaqələri o deməkdir ki, maliyyə və enerji hasilatı sektorlarında zəif məqamlar üst-üstə fəlakətli sonuclar yarada bilər. Hökumət ABB-yə nəzarəti gücləndirdiyi il SOCAR-a 10 illiyə 2 milyard dollarlıq güzəştli kredit ayrılıb.
“Ötən ilin dekabrında “S&P Global Ratings” təşkilatı SOCAR-a BB neqativ reytinqini verib. Bundan sonra ABB-nin problemləri SOCAR-ın, SOCAR-ın problemləri isə ABB-nin problemlərinə çevrilib. S&P SOCAR-ın maliyyə işlərinin zəifləməsini və hökumət dəstəyinin yüksək səviyyəsini şirkətin zəif göstəricilərinin əsas faktorları sayırdı”, – müəllif yazır.
SOCAR-ın borclarının çoxunun dövlət zəmanəti yoxdur. Üstəlik, borcların 80 faizi xarici valyutadadır. Şirkət isə gəlirlərinin böyük hissəsini manatla qazanır. Bu da SOCAR-ı bank sektorundakı problemlər qarşısında aciz buraxır. SOCAR-la bağlı mənfi proqnoz Azərbaycanın mənfi proqnozu deməkdir… Hökumət ABB-ni möhkəmləndirmək məqsədiylə Dövlət Neft Fondunu da silib-süpürüb”, – məqalədə deyilir.
Müəllif SOCAR-ın adının Maltadakı korrupsiya qalmaqalında da çəkildiyini yada salır və 2018-ci ildə TANAP və TAP xətləriylə qaz göndərişlərinin gözləndiyi bir məqamda ölkənin nüfuzunu sarsıtdığını yazır. Qalmaqalın məğzi budur ki, prezident İlham Əliyevin qızı Leyla Əliyeva Maltanın yüksəkrütbəli rəsmilərinə 1 milyon dollar transfer edib. Bu ödənişlər 2013-cü ildə, Maltanın təbii qazla təchizatıyla bağlı əldə olunmuş razılaşmayla əlaqəlidir. Qazı SOCAR-ın rəhbərlik etdiyi konsorsium çatdıracaqdı. Təhqiqatçılar SOCAR-ın və ölkənin digər rəsmilərinin bir neçə il ərzində Maltaya dəfələrlə getdiyini, bu səfərlər barədə informasiya açıqlanmadığını üzə çıxarıblar.
“Cənub Qaz Dəhlizinin məqsədi Avropanın Rusiyadan qaz idxalından asılılığını azaltmaqdır… Avropanın enerji diversifikasıyası təkcə iqtisadi səbəblərlə bağlı deyil. Region Rusiya kimi ölkələrlə biznes qurmaqla assosiasiya olunan enerji siyasəti və korrupsiyanın təsirini azaltmağa çalışır. Amma Malta qalmaqalı Azərbaycanın da oxşar üzünü ortaya çıxarır. Azərbaycan onsuz da riskli durumdadır və belə gedərsə, hələ çox müşkül çıxacaq», – məqalədə vurğulanır.
Mayın 11-də Azərbaycan Beynəlxalq Bankı (ABB) 3.3 mlrd. dollar həcmində borcun restrukturizasiyasına nail olmaq məqsədilə Nyu-York məhkəməsinə müraciət edib.
İqtisadçı Rövşən Ağayev deyir ki, ölkənin bank aktivlərinin az qala yarısına sahib olan bir bankın indiki vəziyyəti ölkənin maliyyə sisteminin iflası deməkdir:
“Bu qədər nəhəng maliyyə itkisinə görə məsuliyyətin dairəsi son dərəcə kiçik oldu. Bu hadisə ölkənin maliyyə sisteminin idarə edilməsini kökündən dəyişməklə nəticələnməli idi”.
Azərbaycanda ABB-nin müflisləşməsi barədə, hələ ki, söhbət getmir. APA agentliyi xəbər verir ki, Nyu-York məhkəməsi “Azərbaycan Beynəlxalq Bankı” ASC-nin (ABB) müraciəti əsasında mayın 12-si onun aktivlərinin xarici kreditorların ABŞ-dakı iddia tələblərindən qorunması ilə bağlı qərar qəbul edib. Bankın mətbuat xidmətindən APA-ya verilən məlumata görə, qərara əsasən, xarici öhdəliklərinin könüllü restrukturizasiyası prosesi zamanı xarici kreditorlar onların aktivlərinə qarşı tələblər irəli sürə bilməyəcək.